Rituelen voor een stad vol culturen
Codes is een geschenk aan de stad Amsterdam voor zijn 750ste verjaardag. In een stad waar zoveel religies en culturen samenkomen, zoekt Caers met de studenten naar rituelen die voor iedereen toegankelijk en impactvol kunnen zijn. Hoewel steeds minder mensen zich thuis lijken te voelen binnen een specifiek geloof, is de drang naar verbinding in een gepolariseerde wereld misschien wel groter dan ooit. Het is iets oer-menselijks om grote gevoelens als vreugde, verdriet of rouw te willen delen, om er uiting voor te vinden binnen de gemeenschap. Om een ritueel te creëren dat voor iedereen kan zijn, gaan Caers en zijn team terug naar het begin van verschillende religies en riten. En zelfs nog verder: naar de bakermat van de menselijke harmonie.
Concept en regie: Gregory Caers
Compositie en muzikale leiding: Bas Gaakeer
Teksten: Gregory Caers, Jasmijn van Wijnen
Decor: Karel Vanhooren
Kostuums: Gerbrand Bos
Assistent kostuums: Eva Arends
Licht: Dennis Diels
Choreografie: Shara Maaskant, Ada Daniele
Dramaturgie: Jasmijn van Wijnen
Foto: De Nationale Opera Michel Schnater
Nationale Opera & Ballet Amsterdam
Codes - De Nationale Opera
*****
De kracht van verbinding
recensie Maarten Verhoef in Scènes
Een van de drie gloednieuwe grote voorstellingen die tijdens de negende editie van Opera Forward Festival te zien was is het impactvolle voorstelling Codes van de Vlaamse regisseur Gregory Caers.
Bij Opera Forward gaat het om vernieuwing, experiment en onderzoek. Codes van De Nationale Opera is hier een goed voorbeeld van. Het verkent de grenzen van het genre opera. Geïnspireerd door de schrijver Kae Tempest “on Connection” bevragen 170 zangers, dansers performers met verschillende achtergronden hoe kunst een middel kan zijn om echte verbondenheid te ervaren in een wereld die gehaast is en waarin interacties vaak oppervlakkig zijn.
Codes is een offer, een geschenk aan de stad Amsterdam die haar 750-jarig bestaan viert. Een stad waar we niet en wel op elkaar lijken en allemaal in beweging zijn en op zoek zijn naar wat ons bindt. Regisseur Gregory Caers en zijn muzikale rechterhand Bas Gaakeer leveren met hun team, choregrafen Ada Daniele en Shara Maaskant een huzarenstukje af.
Een uur lang spatten de fysieke vonken eraf in de grote zaal van de Nationale Opera. De 170 jonge energieke spelers, bestaande uit een kerngroep van afgestudeerde performers, VU- Koor en studenten van de MBO Theaterschool Rotterdam rennen, springen, zingen en creëren met elkaar prachtige gelaagde toneelbeelden. De rauwe en energieke wijze waarop de jonge performers zich uitleven in de strak gechoreografeerde bewegingspatronen maken indruk.
Codes bevindt zich op het snijvlak van theater, dans en mime. De levendige vertellingen die langs komen laten je ervaren hoe rituelen houvast en kracht kunnen geven in deze gepolariseerde wereld. Vol overgave laat generatie Z, waartoe deze jonge performers behoren, de kracht zien van verbinding in een tijd vol crisis en geweld. Die drang is voor deze generatie urgent en groot in een wereld waarin iedereen langs elkaar heen leeft. Dat stemt hoopvol.
De ritmische muziek daarbij is goed gekozen. De verwijzing naar niet Westerse-tradities maakt het thema universeel. Climax van de voorstelling is het ritueel waarin tussen de rennende, in elkaar kruipende massa zes gemaskerde opperpriesters boven de menigte uitkomen. Zij lijken de angsten te bezweren die onze zoektocht naar verbinding belemmeren. Hopelijk blijft het niet bij deze eenmalige uitvoering. De inhoud en vorm zal een jong publiek aanspreken. Dat kan het genre opera goed gebruiken.
De Nationale Opera, MBO Theaterschool Rotterdam, VU-koor
Codes
WAT ZOU JE ALS BEZOEKER GRAAG AANSLUITEN BIJ DIT AANSTEKELIJKE DANSFEEST
recensie Rosalie Fleuren in de Theaterkrant
Maar liefst honderdzeventig jonge mensen vullen het podium van De Nationale Opera in Codes. In regie en concept van Gregory Caers vormt een reusachtige groep energieke jongeren het ene mooie plaatje na het andere, onder het mom van hedendaagse rituelen voor de grote stad. Op stevige ritmische muziek stampen, dansen en hollen de jongeren als één lichaam. Het bijna negentigkoppige VU-Koor bezingt in rustmomenten de nieuwe rituelen in korte, poëtische bewoordingen.
De indrukwekkende groepsgrootte is te danken aan een samenwerking tussen De Nationale Opera, de eerste en tweedejaars studenten van MBO Theaterschool Rotterdam en het VU-Koor. Ter ere van 750 jaar Amsterdam en het Opera Forward Festival gingen twaalf jonge kernperformers met opdrachten van Caers aan de slag om bewegingsmateriaal te verzamelen voor fysieke duetten, die leidden tot de massachoreografie van Codes. En zo’n grote dansgroep, dat is toch iets bijzonders.
Centraal staan rituelen. In het programmaboek worden ze beschreven als ‘aandachtmachines’, een term ontleend aan filosoof Herman de Dijn. Bij aanvang legt een jonge performer uit dat we onszelf nauwelijks nog met elkaar in het ‘hier en nu’ bevinden. Daardoor spelen we polarisatie in de hand. Rituelen zouden een broodnodig tijdelijk gevoel van samenzijn op kunnen roepen. Voor zo’n collectieve ervaring lijkt de theaterzaal de ideale plek, zéker gecombineerd met het hypnotiserende effect van de zwerm.
In hoofdstukken worden zeven inzichten zowel in gesproken, gezongen als in bewegingstaal uitgelegd, wat enigszins overdadig voelt. De meeste liggen namelijk in elkaars verlengde: zorg ervoor dat je met mildheid en nieuwsgierigheid naar de ander kan kijken. De groep dansende jonge individuen nodigt daar al voldoende toe uit. Een aantal performers heeft zo’n sprekende blik, of bewegingstaal dat je niet anders kan dan ze onthouden, terwijl de jongeren in het grote VU-koor meer op de achtergrond blijven, zelfs als ze zo nu en dan de groep dansers bijvallen om de kracht van de eensgezinde massa te benadrukken.
Steeds groeit en krimpt de groep, soepel overgaand van ritueel op ritueel. De betovering direct verbroken als iemand plotseling alleen achterblijft. Mooi hoe ze samen een dramatische stormachtige cirkel vormen met hardlopers aan de buitenkant en zwoegende sjokkers aan de binnenkant, als een spreeuwenzwerm. Of hoe ze ternauwernood zichzelf overeind houden als ze van de ene naar de andere kant wankelen, tenslotte neervallen en daarna door een bescheiden opruimploeg met duivenkoppen op hun hoofd in het rond worden geveegd als dartele blaadjes.
Ook de muzikale en scenografische vormgeving zijn brandstof voor deze ‘aandachtmachine’. Even zou je kunnen denken dat ieder in de eigen kleding staat te performen, maar daarvoor zijn er net te veel op elkaar lijkende glitters, jeans, joggingbroeken en strakke witte tops met ontblote buiken. Subtiel zien we individuen transformeren in groepen als bijpassende jasjes hun outfits compleet maken. Een indrukwekkende hoeveelheid zichtbaar opgehangen spots roffelt warm licht over de choreografie, terwijl Bas Gaakeers composities vol sterke niet-Westerse ritmes de stampende, zwoegende, springende massa een gezamenlijke en doelbewuste ondertoon geven. Wat zou je als bezoeker graag aansluiten bij dit aanstekelijke dansfeest.
